Вахиди С. шәхси китапханәсе

Археографлык эшчәнлеге белән бәйле рәвештә 1905 елдан туплана башлый. Төп өлешен төрки-татар һәм гарәп-фарсы телле кулъязма китаплар тәшкил итә.

1925 елда С.Вахиди үз китапханәсендәге 200 дән артык кулъязма китапны, шул исәптән мәгълүм Сәхибгәрәй хан ярлыгын Татарстанның Үзәк музеена (хәзер – ТРның Милли музее) тапшыра.

1930 елда 1127 берәмлек кулъязма китап Татарстан икътисад фәнни-тикшеренү институтына бирелә (исемлеге бар).

1934 елда 500 дән артык кулъязма СССР Фәннәр академиясенең Көнчыгышны өйрәнү институтының Ленинград бүлегенә алына (шулардан 181е – гарәп телендә, калганнары – төрки-татар һәм фарсы телләрендә). Алар арасында Габденнасыйр Курсави хезмәтләре: «Шәрхе кахид ән-Нәсәфийә» («ән-Нәсәфи» хөкемнәренә шәрехләр»), «Шәрхе мохтасар әл-Манари» («әл-Манар кыскартуларына шәрехләр»), «Иршад әл-Мөридин» («Мөридләргә үгет-нәсыйхәт»); Ш.Мәрҗанинең «Мөнтәхәб мин китаб «Вафийәт әл-әсляф...» («Вафийәт әл-әсляф...» китабыннан сайланмалар») кулъязма әсәре; Гобәйдулла бине Сабит әл-Болгариның «Могъҗизат ән-нәби»е («Пәйгамбәрнең могҗизалары») һ.б.

Китапханәдәге тупланманың калган өлешен 1962 елда С.Вахидиның хатыны СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалына тапшыра; соңрак аларның күбесе филиалның Тел, әдәбият һәм тарих институты архивына күчерелә (140 лап кулъязма); китапханәдән 2 кулъязма Россия Фәннәр академиясенең Казан гыйльми үзәге китапханәсендә саклана; шуларның берсе – Сөләйман Бакырганиның шигырьләр җыентыгының XVII йөздә күчерелгән нөсхәсе.

Татарстан Фәннәр академиясенең Тел, әдәбият һәм сәнгать институтында С.Вахиди китапханәсеннән алынган кулъязма китапларның күпчелеген Якын Көнчыгыш, Урта Азия һәм Идел-Урал төбәгендә табылган ядкәрләр – гарәп, фарсы, төрек-татар телләрендә язылган хәдисләр, тәфсир җыентыклары, фикъһ, мантыйк китаплары тәшкил итә. Арада XIII–XIV йөзләргә караганнары да бар: Әбү әл-Ләис әс-Сәмәркандиның «Тәфсир әл-Коръән» («Коръән тәфсире») күчермәсе, ән-Нәсәфинең «Китаб әл-мостафа» («Тазарыну-сафлану китабы»), Хәсән ибне Гали әл-Кашаниның математикадан «Китаб әл-мөршид фи-л-хисаб» («Хисаплауда туры юл күрсәтү китабы») дигән миниатюралар белән бизәүле китабы.

Ш.Мәрҗанинең күп томлы «Вафийәт әл-әсляф...» хезмәтенең матбугатта басылган кереш өлеше «Мөкаддимә...» кулъязмасының цензор нөсхәсе дә игътибарга лаек.

Казан университеты фәнни китапханәсенә С.Вахиди тупланмасыннан кергән кулъязмаларның күпчелеге татар телендә: Кол Галинең «Кыйсса-и Йосыф» күчермәсе, Мәхмүд Гали Болгариның «Нәһҗ әл-фәрадис» («Оҗмахларның ачык юлы») әсәре, «Кыйсса-и ике былбыл»ның күчермә нөсхәсе.

Арада Ш.Мәрҗани, К.Насыйри һ.б. күп кенә татар дин-мәдәният эшлеклеләренең автографлары бар.

Фәтхи А.С. Татар әдипләре һәм галимнәренең кулъязмалары. Казан, 1960. 1 кисәк.

Госманов М. Игелекле мирас (Сәид Вахидиның тууына 100 ел) // Казан утлары. 1987. № 5.

Госманов М. Каурый каләм эзеннән. Казан, 1994.

Авторы – Н.А.Гәрәева