Уразай

Авыл 1674 елдан мәгълүм. Революциягә кадәрге чыганакларда Иске Уразай, Моховой исеме белән билгеле.

XVIII – XIX йөзләрдә халкы асаба башкортлар һәм типтәрләр катлауларына керә. Бу чорда халкының төп шөгыле – игенчелек һәм терлекчелек; шәхси утарларда, Агыйдел елгасы пристаненда көнлекчелек, Пермь губернасы, Ижевск һәм Воткинский заводлары, Березка авылларына китеп эшләү киң тарала.

1848 елгы мәгълүматларга караганда авылда мәчет, 1870 елда – мәктәп була. XX йөз башында 2 мәчет, 2 җил тегермәне, бакалея кибете эшли.

Авыл җәмәгатенең имана җире 2389 дисәтинә тәшкил итә.

1866 елга кадәр Әҗәкүл түбәсе, Гәрәй волостена, 1920 елга кадәр Уфа губернасының Минзәлә өязе Шәрип волостена керә. 1920 елдан ТАССРның Минзәлә кантонында.

1930 елның 10 августыннан – Актаныш, 1963 елның 1 февраленнән – Минзәлә, 1965 елның 12 гыйнварыннан Актаныш районында.

Хәзер Уразай авыл җирлеге үзәге.

1930 елда авылда “Таулар” колхозы оештырыла. 1958 елда “Таулар” исеме астында 4 колхоз белән берләшә. 1994 – 2002 елларда “Таулар” кооперативлары берләшмәсе, 2003 – 2006 елларда “Таулар” авыл хуҗалыгы җитештерү кооперативы.

1962–1987 елларда “Таулар” колхозы рәисе булып – ТРның атказанган агрономы, Ленин ордены һәм Хезмәт Кызыл Байрагы ордены И.З.Камалетдинов (1925–1998) эшли.

Халкы күбесенчә “Нур” җаваплылыгы чикләнгән җәмгыятьтә һәм крәстиян-фермер хуҗалыгында эшли, кырчылык, терлекчелек белән шөгыльләнә.

Авылда тулы булмаган урта мәктәп (1983 – 2002 елларда урта мәктәп буларак эшли), мәдәният йорты, китапханә (Иҗтимагый үзәк бинасында, 2011 елда төзелә), фельдшер-акушерлык пункты, “Инсаф” мәчете бар (2006 елдан).

Мәктәп каршында 2 музей: төбәк тарихы (1986 елда, оештыручысы – И.М.Мирзаянов) һәм драматург Р.Ишморат музее эшли (1997 елдан).

Авылдан 2 км көнбатыштарак Пьянобор культурасына караган Уразай авыллыгы табыла. Уразай территориясендә ике Чиркәскүл культурасы торулыгы ачыла.

Р.Г.Госманов (1940 елда туган) – ветеринария микробиологы, вирусологы, иммунологы, ветеринария фәннәре докторы, профессор, ТРның атказанган фән эшлеклесе;

Р.Ф.Ишморатов (1903 – 1905) – драматург, ТАССРның һәм РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе, икенче дәрәҗә Ватан сугышы ордены кавалеры, Хезмәт Кызыл Байрагы, Кызыл Йолдыз, ике “Почет билгесе” орденнары кавалеры.

1795 елда – 179,
1834 елда – 412,
1859 елда – 628,
1870 елда – 657,
1884 елда – 777,
1897 елда – 509,
1906 елда – 549,
1913 елда – 548,
1920 елда – 586 (Яңа Уразай авылы белән бергә),
1926 елда – 570,
1938 елда – 650,
1949 елда – 659,
1958 елда – 583,
1970 елда – 645,
1979 елда – 586,
1989 елда – 511,
2002 елда – 454,
2010 елда – 406,
2015 елда – 433 кеше (татары).