250 гә якын төре билгеле, нигездә, Төньяк ярымшарда таралган.

Татарстан территориясендә 5 төре бар. Чәйнәлгән сарыбаш (C. praemorsa), Себер какычасы (C. sibirica), япмалы сарыбаш (C. tectorum) барлык районнарда очрый, саз какычасы (C. paludosa) һәм венгр сарыбашы (C. pannonica) – сирәк төрләр. Киң яфраклы һәм катнаш урманнарда, куаклар арасында, карбонатлы тау битләрендә, болыннарда, сазлыкларда, юл буйларында үсә.

8-120 см биеклектәге үсемлек. Сабагы туры. Тамыр яны яфраклары бөтен, яфрак таралгысында, сабактагылары – кисек яки каурыйсыман-кисек. Чәчәкләре сары, кәрзиннәрдә урнашканнар. Җимеше – бүрекчәле орлыкча. Май ахыры – августта чәчәк ата. Җимешләре июль-октябрьдә өлгерә. Орлыктан үрчи.

Декоратив үсемлек.

Халык медицинасында Себер сарыбашы һәм япмалы сарыбаш үләненең төнәтмәсе ашказаны авырулары вакытында кулланыла.

Саз какычасы ТРның Кызыл китабына кертелгән (2006).

Себер какычасы

Татарлар турында

Тукай Габдулла
Урманче Бакый
Казан татарлары
Халык музыкасы