30 дан артык төре билгеле, Евразиядә таралган.

ТР территориясендә бер төре – өч аерчалы Күгелҗем ут (L. trilobum) Кама алдында һәм Идел алдында очрый. Нарат урманнарында һәм киң яфраклы урманнарда, куаклар арасында, юылган тау битләрендә үсә.

60-200 см биеклектәге, калын тамырлы күпьеллык үсемлек. Сабагы калын, төбендә корыган яфракларның җепсел калдыклары бар. Түбәнге яфраклары – озын сапларда, икеле, өчле каурыйсыман теленмә җәймәле, өске сабак яфраклары – вак, утырма, кабарынкы җиңсәле. Җимешләре – чыгып торучан буй кабыргалы, икегә бүленгән озынча орлыкчалар. Май-июньдә чәчәк ата. Июльдә җимеш бирә.

Җимешләрендә гликозидлар, сумала, эфир майлары бар.

Халык медицинасында тамырларыннан әзерләнгән төнәтмә тән кызышканда, шулай ук авыртуны басу чарасы буларак кулланыла.

Татарлар турында

Казан татарлары
Милли аш-су
Урманче Бакый
Халык музыкасы