Олы Солтан

Казан ханлыгы чорыннан мәгълүм. XVIII йөздә – XIX йөзнең беренче яртысында халкы дәүләт крәстияннары катлавына керә. Бу чорда халкының төп шөгыльләре – игенчелек һәм терлекчелек, шулай ук кирпеч сугу тарала.

1859 елгы мәгълүматлар буенча, авылда мәчет була. 1887 елда бер сыйныфлы укырга-язарга өйрәтү мәктәбе ачыла, 1898 елда ул изге Гурий борадәрлеге мәктәбе итеп үзгәртелә (1915 елда 17 ир бала һәм 13 кыз бала укый).

XX йөз башында 2 мәчет, 3 су тегермәне, ярма яргыч, 5 вак-төякләр кибете эшли. Авыл җәмәгатенең имана җире 1844,5 дисәтинә тәшкил итә.

1920 елга кадәр авыл Казан губернасының Лаеш өязе Зюзино волостена керә. 1920 елдан – ТАССРның Лаеш кантонында. 1927 елның 14 февраленнән – Балык Бистәсе районында, 1944 елның 19 февраленнән – Солтан районы үзәге, 1946 елның 5 апреленнән – Корноухово, 1954 елның 19 ноябреннән – Балык Бистәсе, 1963 елның 1 февраленнән – Питрәч, 1965 елның 12 гыйнварыннан – Балык Бистәсе районында.

Хәзер – Олы Солтан авыл җирлеге үзәге.

1931 елда «Яңалиф» колхозы оештырыла. 1967 елда – «Октябрьнең 50 еллыгы» колхозы (хуҗалык кырчылык, сөт терлекчелеге, сарык асрау белән шөгыльләнә) итеп үзгәртелә. 1992 елдан авылда – «Солтан» колхозы, 1994 елдан – шул ук исемдәге авыл хуҗалыгы кооперативы, 2010 елдан «Солтан» агрофирмасы» җаваплылыгы чикләнгән җәмгыяте эшли.

Халкы башлыча «Солтан» агрофирмасы» җаваплылыгы чикләнгән җәмгыятедә эшли.

1929 елда крестьян яшьләре мәктәбе ачыла, 1939 елда – урта, 2010 елда – тулы булмаган урта, 2019 елда башлангыч мәктәп (2015 елдан – Балыклы Чүкәй урта мәктәбе филиалы) итеп үзгәртелә. Сугыштан соңгы елларда урта мәктәптә тирә-яктагы 20 авылдан килеп укыйлар.

Мәдәният йорты (бинасы 2012 елда төзелә), китапханә, фельдшер-акушерлык пункты (мәктәп бинасында), мәчет (1993 елдан) бар.

Б.Д.Галиуллина (1907–1984) – драма актрисасы, ТАССРның атказанган артисты, Республика күчмә театрын (1979 елдан – Татар дәүләт драма һәм комедия театры, 1988 елдан – К.Тинчурин исемендә) нигезләүчеләрнең берсе;

Х.Б.Җәләлов (1940–2021) – драма актеры, ТРның халык артисты;

М.М.Миншин (1936–2009) –язучы, журналист, ТАССР, РСФСРның атказанган мәдәният хезмәткәре;

Р.Ш.Шәрәфиев (1938 елда туган) – драма актеры, ТАССР, РСФСРның халык артисты, Татарстан комсомолының М.Җәлил исемендәге бүләге, ТРның Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге лауреаты, «За заслуги перед Татарстан Республикасы алдындагы казанышлары өчен» ордены кавалеры.

1782 елда – 153 ир-ат;
1859 елда – 988,
1897 елда – 1283,
1908 елда – 1513,
1920 елда – 1378,
1926 елда – 1160,
1949 елда – 859,
1958 елда – 718,
1970 елда – 570,
1989 елда – 420,
2002 елда – 344,
2010 елда – 272,
2020 елда – 210 кеше (татарлар).