Яңа Әлмәт

XVIII йөзнең беренче яртысында нигезләнә. 1860 елларга кадәр халкы дәүләт крестьяннары катлавына керә. Бу чорда халкының төп шөгыльләре – игенчелек һәм терлекчелек.

XX йөз башында мәдрәсә (1911 елда 50 ир бала һәм 26 кыз бала укый), мәчет, 2 тимерчелек, 7 вак-төякләр кибете эшли. Авыл җәмәгатенең имана җире 2981 дисәтинә тәшкил итә.

1920 елга кадәр авыл Казан губернасының Чистай өязе Иске Әлмәт волостена керә. 1920 елдан – ТАССРның Чистай кантонында. 1930 елның 10 августыннан – Биләр, 1935 елның 10 февраленнән – Тельман, 1958 елның 16 июленнән – Биләр, 1963 елның 1 февраленнән – Октябрь, 1997 елның 10 декабреннән – Нурлат районында.

Хәзер – Иске Әлмәт авыл җирлегендә.

Авылда 1929 елда – «Яшь көч», 1931 елда – «Кызыл Әлмәт» колхозлары оештырыла. 1960 елда алар XXI партсъезд исемендәге колхозга (үзәк утары – Иске Әлмәт авылы) кушыла. 1994 елдан – «Әлмәт» крестьян хуҗалыклары ассоциациясе, 2001 елдан – «Әлмәт» авыл хуҗалыгы кооперативы, 2006 елдан «Красный Восток Агро» акционерлык җәмгыяте эшли.

Халкы башлыча сөт терлекчелеге белән шөгыльләнә.

1925 елда башлангыч мәктәп (мәчет бинасында урнаша) ачыла, ул 1932 елда – җидееллык (яңа бина төзелә), 1934 елда – урта, 1941 елда – җидееллык, 1951 елда – урта (1969 елда яңа бина төзелә), 2010 елда тулы булмаган урта мәктәп итеп үзгәртелә. 2016 елда мәктәп каршында туган якны өйрәнү музее оештырыла (оештыручысы – Р.Р.Әскәрова).

Дәвалау амбулаториясе һәм мәчет (1996 елдан) бар.

Авыл янында археология истәлекләре:

• Яңа Әлмәт шәһәрлеге (монголларга кадәрге болгар чоры),
• Яңа Әлмәт I, II, III, IV торулыклары (бронза гасыр),
• Яңа Әлмәт I, II, IV авыллыклары (монголларга кадәрге болгар чоры),
• Яңа Әлмәт III авыллыгы (монголларга кадәрге болгар чоры),
• Яңа Әлмәт курганы,
• Яңа Әлмәт I, II курганнар төркеме (чоры билгеләнмәгән) табыла.

Ф.Ф.Гыйлемшин (1973 елда туган) – тел галиме, филология фәннәре докторы;

З.В.Сафин (1905–1965) – драма актеры, режиссер, ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе;

М.Ф.Тимерҗанова (1956 елда туган) – педагог, журналист, Татарстан Республикасының атказанган мәдәният хезмәткәре, Татарстан Республикасы Милли китапханәсе директоры (2020 елдан).

1782 елда – 146 ир-ат;
1859 елда – 1067,
1897 елда – 1726,
1908 елда – 2005,
1920 елда – 1961,
1926 елда – 1240,
1938 елда – 927,
1949 елда – 764,
1958 елда – 1070,
1970 елда – 1119,
1979 елда – 801,
1989 елда – 481,
2002 елда – 497,
2010 елда – 422,
2021 елда – 260 кеше (татарлар).