Мөштәриләр

Фән һәм технология елы һәм Гаилә елына багышлап, республикабызның фәнни тормышында якты эз калдырган гаиләләрне искә төшерүне дәвам итәбез. Бүген сүз Мөштәриләр турында.

Династиягә нигез салучы Мозаффар Таҗетдин улы Мөштәриев (1863–1937), педагог, Хезмәт Герое. Казанда «Халидия» мәдрәсәсендә укый. Казан Татар укытучы мәктәбен тәмамлый. Озак еллар Россия империясенең төрле шәһәрләрендә рус-татар училищеларында укытучы булып эшли. Совет елларында Оренбургта татар халык мәгарифе институтында, Казан татар педагогия техникумында укыта.

Аның улы Хәмит Мөштәри (1900–1981), механика өлкәсендә галим, физика-математика фәннәре докторы, профессор, ТАССРның, РСФСРның атказанган фән һәм техника эшлеклесе, сүрүләр теориясе буенча Казан фәнни мәктәбенә нигез салучы. Ул ТАССР Мәгариф Халык Комиссариатының Гыйльми Үзәгендә, Казан педагогия институтында, СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалының Физика-техника институтында эшли, анда 1946–1972 елларда директор була.

Хәмит Мөштәри нәсызыкча сүрүләр теориясендә дөнья әдәбиятында Мөштәри – Доннелл тигезләмәсе буларак танылган тигезләмәләр таба.

Данияр Хәмит улы Мөштәри (1945–2013), математик, физика-математика фәннәре докторы, Татарстан Фәннәр академиясенең мөхбир әгъзасы, Татарстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе. 1966 елда Казан университетын тәмамлый һәм шунда ук эшли.

Данияр Мөштәри Банах фәзаларында цилиндрик ихтималлыклар семьялыкларының начар оешуының һәм санау аддитивлыгының топологик критерийларын төзи. Гильберт фәзаларында һәм сызыкча фәзаларда идемпотент сызыкча операторларның квант логикаларында корылмалар характеризациясе турындагы теореманы исбатлый.

Казан Мөштәриләр гаиләсе турында истәлекне саклый, нигездә Хәмит Мөштәри аша. Аның истәлегенә Татарстан Фәннәр академиясе Хәмит Мөштәри исемендәге премияне гамәлгә кертә; премия математика, механика һәм машина төзелеше өлкәсенә керткән зур өлеш өчен өч елга бер тапкыр бирелә. Казан шәһәренең бер урамына Хәмит Мөштәри исеме бирелгән.