- РУС
- ТАТ
Татарстанның Зәй районындагы авыл. Зәй тимер юл станциясеннән 32 км төньяктарак, Лоҗы елгасының югары агымы буенда урнашкан
Авылга XVIII йөз башында нигез салына.
1860 елларга кадәр халкы дәүләт крәстияннәре катлавына керә (ясаклы татарлар). Бу чорда халкының төп шөгыле – игенчелек һәм терлекчелек, умартачылык, вак һөнәрчелек кәсепчелеге таралган була.
1870 ел мәгълүматларына караганда, авылда мәчет, мәктәб, су тегермәне, XIX йөз ахырында – мәчет, (1910 елда янып китә, аның урынына яңасы салына; искерү сәбәпле 1990−2000 елларда сүтелә), җәмәгать су тегермәне, 2 бакалея, икмәк саклау һәм сату кибетләре, 1913 елдан – катнаш земство мәктәбе (беренче укытучы – С.Латыйпов) эшли.
Бу чорда авыл җәмәгатенең имана җире 643 дисәтинә тәшкил итә.
1912−1913 еллардагы хуҗалык санын исәпкә алу мәгълүматларына караганда, авылдагы 123 хуҗалыкның 29 ында ат бөтенләй юк, 91 е – бер, ике, 3 хуҗалык өч һәм күбрәк тә эш аты тота. 96 гаилә авыл хуҗалыгыннан тыш вак һөнәрчелек кәсепчелеге белән дә шөгыльләнә.
1920 елга кадәр авыл Уфа губернасының Минзәлә өязе Тәкмәк волостена керә. 1920 елдан ТАССРның — Минзәлә, 1921 елдан Чаллы кантоны составында.
1930 елның 10 августыннан — Чаллы, 1935 елның 10 февраленнән — Зәй, 1963 елның 1 февраленнән — Чаллы, 1972 елның 1 ноябреннән Зәй районында.
Хәзер Бигеш авыл җирлеге составына керә.
Күмәкләштерү елларында авылда “Кызыл Тау” колхозы оештырыла (беренче рәисе – С.Хәбибуллин), 1950 елдан берләштерелгән “Илшат” (Түбән Лоҗы авылы), 1959 елдан – “Алга” колхозы (Бигеш авылы; 1998 елдан – авыл хуҗалыгы җитештерү кооперативы) составында, 2006 елдан “Зәй” агрофирмасы бүлекчәсе (кырчылык, сөт терлекчелеге).
1936 елда мәчет ябыла, аның бинасында клуб урнаша, 1940 еллар ахырында – җидееллык мәктәп; 1968 елда − сигезьеллык (1980 елда яңа бина салына), 2017 елда башлангыч мәктәпкә (Бигеш урта мәктәбе филиалы) үзгәртелә.
Мәктәп каршында туган як музее эшли.
Шулай ук мәчет (2002 елдан), фельдшер-акушерлык пункты бар.
Й.В.Курмашев (1930−2008) – партия һәм хуҗалык эшлеклесе, Советлар Союзы коммунистлар партиясенең Тукай (1976−1983 елларда) һәм Алабуга (1983−1988 елларда) райкомнары беренче секретаре, ”Кама” агросәнәгать комбинаты генераль директоры, бер үк вакытта ТРның Агросәнәгать комитеты рәисе урынбасары (1988−1991 елларда), Ленин ордены, Хезмәт Кызыл Байрагы ордены (өч тапкыр) кавалеры.
1859 елда – 241,
1897 елда – 525,
1920 елда – 776,
1926 елда – 630,
1938 елда – 578,
1949 елда – 530,
1970 елда – 504,
1979 елда – 405,
1989 елда – 267,
2002 елда – 174,
2010 елда – 142,
2017 елда – 127 кеше (татарлар).
Вы используете устаревшую версию браузера.
Для корректного отображения сайта обновите браузер.