Байраш

XVII йөздән мәгълүм. XVIII йөздә – XIX йөзнең беренче яртысында халкы дәүләт крестьяннары катлавына керә. Бу чорда халкының төп шөгыльләре – игенчелек һәм терлекчелек.

1859 елгы мәгълүматлар буенча, авылда мәчет була.

XX йөз башында мәдрәсә, 6 җил тегермәне, ярма яргыч, 4 вак-төякләр кибете эшли. Авыл җәмәгатенең имана җире 1512,3 дисәтинә тәшкил итә.

1920 елга кадәр авыл Казан губернасының Тәтеш өязе Олы Шәмәк волостена керә. 1920 елдан – ТАССРның Тәтеш, 1927 елдан – Буа кантонында.

1930 елның 10 августыннан – Апас, 1963 елның 1 февраленнән – Тәтеш, 1964 елның 4 мартыннан – Апас, 1965 елның 12 гыйнварыннан – Тәтеш районында.

Хәзер – Байраш авыл җирлеге үзәге.

1930 елда «Яңа юл» колхозы оештырыла (беренче рәисе – И.Галиев). 1958 елда Х.Ямашев исемендәге колхозга (үзәк утары – Алабирде авылы) кушыла, 1963 елда хуҗалыкның исеме «Россия» дип үзгәртелә. 1990 елдан авылда – «Яңа юл» колхозы, в 1995–2009 елларда шул ук исемендәге авыл хуҗалыгы җитештерү кооперативы эшли.

Халкы башлыча үсемлекчелек, терлекчелек белән шөгыльләнә, «Яңа юл» җаваплылыгы чикләнгән җәмгыятендә эшли.

1948 елда башлангыч мәктәп ачыла, 1997 елда – урта (шул ук елда яңа бина төзелә), 2010 елда тулы булмаган урта мәктәп итеп үзгәртелә.

Авылда мәдәният йорты (1995 елда яңа бина төзелә), ктапханә (1934 елдан, 1995 елдан – мәдәният йорты бинасында), фельдшер-акушерлык пункты, мәчет (2002 елдан) бар.

Мәдәният йорты каршында «Зәңгәр шәл» театр коллективы эшли (1979 елдан).

1782 елда – 81 ир-ат;
1859 елда – 763,
1897 елда – 1336,
1908 елда – 1384,
1926 елда – 1604,
1938 елда – 794,
1949 елда – 520,
1958 елда – 477,
1970 елда – 423,
1979 елда – 345,
1989 елда – 266,
2002 елда – 286,
2010 елда – 294,
2021 елда – 268 кеше (татарлар).