Усай

1755 елга кадәр нигез салына.

1860 елларга кадәр халкы асаба башкортлар һәм типтәрләргә бүленә. Бу чорда халкының төп шөгыле – игенчелек һәм терлекчелек, шулай ук чабата үрү, киез-киез итек басу, олаучылык, көнлекчелек кәсепчелеге тарала.

1870 елгы мәгълүматлар буенча, мәчет (1848 елдан мәгълүм), мәктәп, тегермән була; XX йөз башында авылда мәчет, бакалея һәм икмәк саклау кибете эшли.

Авыл җәмәгатенең имана җире 634,2 дисәтинә тәшкил итә.

1920 елга кадәр Уфа губернасының Минзәлә өязе Минзәлә волостена керә. 1920 елдан – ТАССРның Минзәлә кантонында. 1930 елның 10 августыннан Минзәлә районында.

Хәзер Хуҗамәт авыл җирлеге составында.

1931 елда авылда “Алга” колхозы оештырыла, 1958 елда Куйбышев исемендәге колхоз составына керә. 2006 елдан – “Вамин Чулман” җаваплылыгы чикләнгән җәмгыяте, 2015 елдан “Органик Групп” җаваплылыгы чикләнгән җәмгыяте составында.

Халкы кырчылык, ит-сөт терлекчелеге белән шөгыльләнә.

Авылда китапханә, фельдшер-акушерлык пункты (2014 елдан), мәчет (2001 елдан) бар.

Авыл тирәсендә археология истәлекләре табыла: I һәм II Усай авыллыгы (Алтын Урда чоры Болгар истәлекләре) һәм III Усай авыллыгы (элекке бронза дәвере).

1795 елда – 52,
1816 елда – 65;
1834 елда – 106 ир-ат;
1859 елда – 318,
1870 елда – 391,
1884 елда – 424,
1897 елда – 585,
1906 елда – 608,
1913 елда – 717,
1920 елда – 776,
1926 елда – 757,
1938 елда – 629,
1949 елда – 520,
1958 елда – 427,
1970 елда – 397,
1979 елда – 281,
1989 елда – 172,
2002 елда – 207,
2010 елда – 168,
2017 елда – 173 кеше (татарлар).