Казан химия заводы Ушков П.К. һәм К°

1893 елда «П.К.Ушков һәм К^о химия заводлары ширкәте» тарафыннан төзелә, 1883 елда тупланган пай нигезендә барлыкка килә. Идарәсе Мәскәүдә була, аның белән И.П., А.И. һәм К.К.Ушковлар идарә итә. Җитештергән төп әйберләре — күкташ мае, сульфат, күкерт һәм тоз кислоталары (кулланучысы — Казан дары заводы). Эшләүчеләр саны 1910 елда — 150 кеше, 1913 елда — 180, 1916 елда — 369, 1917 елда янгынга кадәр — 250, янгыннан соң — 165, 1920 елда — 220 кеше. Елга уртача 344245 пот күкташ мае, 122958 пот сульфат җитештерелә.

1917 елгы янгын нәтиҗәсендә завод корылмаларының шактый өлеше җимерелә. Шул ук елда Мәскәүдә «П.К.Ушков һәм К^о ширкәте предприятиеләренә үзәк эшче контроле» оештырыла. 1918 елның апрелендә булып узган П.К.Ушков ширкәте химия заводлары, предприятиеләре эшчеләре һәм хезмәткәрләре делегатлары съездыннан соң, май аенда завод — дәүләт карамагына, 1919 елда «Төп химия сәнәгатенең дәүләт заводлары берләшмәсе»нә күчә, завод «Казанның элеккеге Ушков химия заводы» исемен ала (директоры — И.В.Шпади).

Хәрби сәнәгать ихтыяҗлары нәтиҗәсендә 1919 ел ахырына ул тулаем диярлек торгызыла, 1920 елда планны үтәү йомгаклары буенча Россия химия прелприятиеләре арасында 2 нче урынны ала. 1921 елда икътисади кризис аркасында ябыла.

Белялов У.Б. Руководство хозяйственным строительством в Татарии в годы гражданской войны (1918–1920). К., 1963;

Петрова А.А., Лифшиц И.М., Цитрина Л.Н. Большая химия Татарии. К., 1967;

Назипова К.А. Национализация промышленности в Татарии (1917–1921). М., 1976.

Автор  К.А.Нәҗипова