Кистән

Өч өлештән тора: тотка, каеш бау яки тимер чылбыр, сөяк яки металл шар яисә кечкенә гер; соңгысы каеш бау яисә тимер чылбыр белән тоткага тоташтырыла. Атлы бәрелештә сугыш киемнәре белән сакланган дошманга бәрү өчен кулланылган.

Үзәк Азия күчмә халыклары коралы буларак мәгълүм. Европада кистән VII–VIII йөзләрдә кулланышка керә. VIII–XIII йөзләрдә ул болгарларда таралыш ала һәм төрле формаларда була.

XIII–XIV йөзләрдә элек кулланышта йөргән кистәннәрдән авыррак булуы, эшләнгән материалы (тимер, бронза) белән аерыла.

XVI йөз башында сугышчылар кистән кулланмый башлыйлар, ул юлбасарлар һәм казаклар коралына әверелә.

Төркиләр эпосында сугыш камчысы — батырның өстәмә коралы рәвешендә тасвирлана.

Измайлов И.Л. Вооружение и военное дело населения Волжской Булгарии X — начала XIII вв. Магадан, 1997.

Автор — И.Л.Измайлов