45 кә якын төре билгеле, Евразиядә таралган.

Татарстан территориясендә 5 төре бар. Тар яфраклы кырыкбуын (G.angustissima), йөнтәс кырыкбуын (G. villosa), ике чәчәкле кырыкбуын (G. biflora), татар кырыкбуыны (G. tatarica) – Кама аръягында, рус  кырыкбуыны – Кама алдында һәм Кама аръягында очрый. Мергельле сөзәклекләрдә, тозлы туфраклы болыннарда, урман буйларында, куаклар арасында үсә.

10-120 см биеклектәге үзәк тамырлы үсемлекләр. Сабагы туры, яфраклы. Яфраклары бөтен, кыякчыл. Таҗ яфрагы сыман җимешсез чәчәкле яки аларсыз гына булган кәрзиннәр сабак очындагы калкансыман чәчәк төркеменә җыйналган. Җимешләре – озынча орлыкчалар. Июль-сентябрьдә чәчәк ата. Җимешләре август-октябрьдә өлгерә. Орлыктан һәм тамырчалардан үрчи. Декоратив үсемлек.

Ике чәчәкле кырыкбуын, рус кырыкбуыны, татар кырыкбуыны ТРның Кызыл китабына кертелгән (2006).

Тар яфраклы кырыкбуын

Татарлар турында

Урманче Бакый
Халык музыкасы
Әмирхан Фатих
Милли аш-су